2019 yılının son ayında hayatımıza bomba gibi düşen ve Çin’den başlayarak dalga dalga bütün dünyaya yayılan Covid-19 dünyamızın yaşadığı ilk salgın değildir. Ancak ulaşım ve iletişim ağlarının tarihte hiç olmadığı kadar sıkı olduğu bu çağda, salgının psikolojik, sosyolojik ve ekonomik etkileri de boyumuzu aşmış gibi görünmektedir. Türkiye salgın sürecine 2022 Mart ayında girmiş, pek çok önlemler ve dönem dönem tam kapanmalarla süreç en az zararla atlatılmaya çalışılmıştır.
Pandemi kısıtlamaları sürecinde işlermeler ve özellikle de KOBİ’ler bu durumdan çok olumsuz etkilenmişlerdir. Salgının hafiflemesi durumunda bile sosyal mesafe ve benzeri tedbirlerin uzun süre devam edeceği tahmin edilmektedir. Uzaktan çalışma için firmaların çoğunun yazılımsal, donanımsal ve en önemlisi eğitimli insan gücüne yönelik beşeri ihitiyaçları vardır. Bu tür ihtiyaçların acilen niceliksel ve niteliksel yönlerinin saptanıp buna göre çözüm önerilerinin geliştirilmesi gerekir. Ancak ihtiyaçlar sadece yazılımsal ve donanımsal değil aynı zamanda ahlakidir. Çünkü uzaktan çalışma yeni ahlaki sorunları da beraberinde getirmektedir.
Araştırma merkezimiz tarafından yürütülen bu projenin konusu OSB’lerde çalışan beyaz yakalı teknik ve ofis çalışanlarının uzaktan çalışma uygulamaları konusunda geliştirdikleri ahlaki algılamaların ölçülmesi ve sınıflandırılmasıdır. Bunun için İstanbul, Kocaeli, Bursa, Ankara gibi sanayi bölgelerinde yer alan OSB’lerde çalışan teknik ve büro elemanlarına anket uygulaması ve görüşmeler yapılmıştır.
Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar pratik olarak firma yöneticilerinin bundan sonraki uzaktan çalışma ya da hibrit uygulamalarında daha ahlaki karar vermeleri yolunda bir rehber oluşturacaktır. Çalışanların uzakta çalışma sürecine ilişkin algılarının ve ahlaki yaklaşımlarının farkına varan yöneticilerin süreci daha etkin ve verimli yönetmeleri mümkün olacaktır.
Ölçeğin uygulanması ile birlikte katılımcılardan toplanmış olan veriler ile şu ilişkiler aydınlatılmaya çalışılmıştır:
1) Beyaz yakalı çalışanlar pandemi sürecinde hangi koşullarda çalışmışlardır? Bu koşullardan memnuniyet düzeyleri nedir? Salgın sürecindeki çalışma tecrübesi çalışanları bundan sonraki tercihleri hususunda nasıl etkilemiştir?
2) Çalışanlar daha çok hangi uzaktan çalışma uygulamalarını gayri ahlaki bulmaktadır?
3) Çalışanların ahlaki yargıları daha çok deontolojik mi yoksa teleolojik varsayımlara mı dayanmaktadır?
4) Çalışanların uygulamaların ahlakiliği konusundaki algıları demografik değişkenlerle (yaş, cinsiyet, medeni durum, ebeveynlik durumu, iş deneyim süresi, coğrafik ve sektörel dağılım) nasıl bir ilişki içindedir?
Proje sonuçları önümüzdeki aylarda İngilizce ve Türkçe hazırlanan makaleler ile bilim dünyasının, proje raporu ile de iş dünyasının değerlendirmelerine sunulacaktır.
Projenin Araştırmacıları: Prof. Dr. Mahmut Arslan & Dr. Öğr. Üyesi Sümeyye Kuşakcı